Ενα προσκύνημα στα αιματοβαμμένα βουνά της Αλβανίας (1ο)

Ένα προσκύνημα στα αιματοβαμμένα βουνά της Αλβανίας

…Εκεί που έζησε ο πατέρας μου 188 ημέρες πορείας θριάμβου και τρόμου...

Ημέρα 1η

Φέτος αρχές Ιουλίου μια πρόσκληση του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στην Κορυτσά κ. Θεόδωρου Οικονόμου με οδήγησε για άλλη μια φορά στα χώματα της Αλβανίας.

Τούτη τη φορά με οδήγησε, εκεί που πολέμησε ο πατέρας μου μαζί με τους άλλους συμπολεμιστές του’40.

Πήγα ως ταπεινός προσκυνητής μαζί με δύο φίλους τον Απόστολο Μπρέντα απ’την Αρτα και τον ομογενή δημοσιογράφο και συγγραφέα Θανάση Ντίνο απ’το Αργυρόκαστρο.

Είχα μαζί μου το ημερολόγιο που τήρησαν οι δύο συμπολεμιστές του’ 40 Ηλίας Βασιλό-πουλος και Προκόπης Παναγούλιας απ’την Ολυμπία το οποίο εντόπισα στα χέρια του πρώτου μετά από 56 χρόνια.

Το επιμελήθηκα και το παρουσίασα το 2003 σε βιβλίο, προτού το εξαφανίσει ο αδηφάγος χρόνος.

Πρώτος σταθμός η Κορυτσά.
Συνάντησα τον κ. Πρόξενο και συζητήσαμε διάφορα θέματα, με κυρίαρχο την εκκρεμότητα της περισυλλογής  των οστών των Ελλήνων μαχητών του’40. Ένα θέμα που απασχολεί τους συγγενείς των πεσόντων και δε μπόρεσε η χώρα μας μετά από 70 χρόνια, να εκπληρώσει το χρέος της προς τα παιδιά της. Η διμερής συμφωνία που κυρώθηκε πέρυσι (Ν.3782/2009) παραμένει για διάφορους λόγους ανενεργός.

Αφήσαμε την Κορυτσά και με το ημερολόγιο στο χέρι και ένα λεπτομερή χάρτη της Αλβανίας ακολουθήσαμε το δρομολόγιο που έκανε ο πατέρας μου στον Αλβανικό χώρο από 7 Φεβρουαρίου 1941 μέχρι 27 Απριλίου του ιδίου έτους.

Εκείνος περπάτησε 73 ημέρες ενώ εμείς μόνο τρεις.

Περπατήσαμε σε δρόμους στενούς και δύσκολους, ανεβήκαμε σε υψώματα και δύσβατους τόπους.

Μετά από 70 χρόνια σε τούτα τα μέρη ο πόλεμος του’40 έχει αφήσει ακόμη τα ίχνη του.

Ολμοι, σφαίρες και πάσης φύσεως πολεμικό υλικό είναι γεμάτα τα υψώματα.

Την πρώτη ημέρα καλύψαμε τη διαδρομή από Κορυτσά ως την Πρεμετή, μέσα από χαράδρες, βουνά και τις πόλεις Ερσέκα, Λεσκοβίκι και Πρεμετή.

Η κωμόπολη Λεσκοβίκι

Εδώ άφησαν την τελευταία τους πνοή 43 Ελληνες μαχητές του’40.

Ανάμεσά τους 12 από τον αεροπορικό βομβαρδισμό στις 4/12/1940

Η κωμόπολη Πρεμετή

Μέσα στην πόλη και το περίγυρό της αρκετοί μαχητές του’ 40 άφησαν την τελευταία τους πνοή.

Ημέρα 2η

Τη δεύτερη ημέρα συνεχίσαμε από Πρεμετή, Κούταλι, Κοσίνα και Κλεισούρα. Στο Κούταλι και την Κοσίνα την περίοδο του’40, λειτούργησαν νοσοκομεία. Ο κατάλογος των απωλειών μακρύς.

Στην Κλεισούρα επισκεφθήκαμε το ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου όπου στο γυναικωνίτη φυλάσσονται τα οστά 294  Ελλήνων μαχητών του’40

Χωριό Κλεισούρα -Ο ναός Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Οστεοφυλάκια πεσόντων

Στη συνέχεια στρίψαμε δεξιά, αριστερά είχαμε την οροσειρά της Τρεμπεσίνας και επισκεφθήκαμε το Χάνι Μπαλα- μπάνι και το Μπούμπεσι.

Κοιτάζοντας το ημερολόγιο του πατέρα μου διαβάζω:

27 Φεβρουαρίου 1941: Κλεισούρα

1^η Μαρτίου 1941: Χάνι Μπαλαμπάνι

2 Μαρτίου 1941: Μπούμπεσι

24 Μαρτίου 1941:Καταυλισμός σε δάσος

Στο Μπούμπεσι ένας κάτοικος μας φιλοξένησε, μας έδωσε πληροφορίες και μου έδειξε το δάσος που αναφέρεται στο ημερολόγιο ότι έγινε ο καταυλισμός στις 24 Μαρτίου 1941.



Δάσος στα υψώματα Μπούμπεσι -Στο βάθος διακρίνεται η οροσειρά της Τρεμπεσίνας



Απ’τα υψώματα του Μπούμπεσι αγνάντεψα απέναντι το ύψωμα «Τρία Αυγά» και θυμήθηκα το συμπατριώτη μου Αγαθοκλή Καραπαναγιώτη που άφησε την τελευταία του πνοή στο ύψωμα αυτό στις 9 Μαρτίου 1941.

Επισκεφθήκαμε διάφορα υψώματα και δεν παραλείψαμε και το «περιμάχητο» ύψωμα 731. Εδώ στη διάρκεια της λεγόμενης εαρινής επίθεσης των Ιταλών και συγκεκριμένα κατά την περίοδο από 9 έως και 25 Μαρτίου 1941 γράφτηκε μια απ’τις πιο λαμπρές σελίδες της Ελληνικής ιστορίας.

Αξίζει να αναφερθούμε στα ιστορικά γεγονότα. Το ύψωμα 731 ήταν ένα απ’τα ισχυρότερα ερείσματα που είχε καταλάβει ο ελληνικός στρατός κατά τη χειμερινή περίοδο. Εφραζε το πέρασμα των Ιταλών προς την Κλεισούρα απ’όπου θα μπορούσαν να κατευθυνθούν μέσω της κοιλάδας του Αώου προς την Πρεμετή –Λεσκοβίκι –Μέρτζανη και Ερσέκα αποκόπτοντας έτσι το βόρειο και το νότιο μέτωπο και θα έφταναν στη συνέχεια άνετα προς τα Ιωάννινα.

Στις 6.30 το πρωϊ της 9^ης Μαρτίου και έως τις 9.00 επί δυόμισι ώρες εκδηλώθηκε σφοδρή επίθεση του ιταλικού πεζικού σε μήκος 6 χιλιομέτρων. Τα 300 πυροβόλα των ιταλών έριξαν περί τις 100.000 βλήματα κατά του υψώματος 731. Το ύψωμα ανασκάφτηκε. Τα δέντρα που το κάλυπταν ξεριζώθηκαν, τα δε χαρακώματα και τα συρματοπλέγματα των ελλήνων μαχητών διαλύθηκαν. Το ύψωμα κόντυνε κατά 4 μέτρα. Εγινε 727.

Μέχρι το τέλος της ημέρας ακολούθησαν άλλες τρεις λυσσώδεις επιθέσεις. Το 5^ο Σύνταγμα αντιμετώπισε νικηφόρα και αυτή την επίθεση των Ιταλών. Μέσα στο ανασκαμμένο ύψωμα υπήρχαν ακόμη έλληνες μαχητές που άφηναν τους ιταλούς να πλησιάζουν σε απόσταση βολής και ύστερα τους θέριζαν με αιφνιδιαστικές επιθέσεις και τις ξιφολόγχες. Ουδείς εγκατέλειψε.

Είχε προηγηθεί η διαταγή του Ταγματάρχη Δημήτρη Κασλά, Διοικητή του 2^ου τάγματος του 5^ου Συντάγματος που υπερασπιζόταν το 731 που έλεγε:

«Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων. Ουδείς θα κινηθεί προς τα οπίσω. Εμψυχώσατε τους άνδρες σας και τονώσατε το ηθικόν των. Τότε μόνον θα διέλθει ο εχθρός  εκ της τοποθεσίας μας, όταν αποθάνωμεν άπαντες επί των θέσεών μας».

Η αντίσταση των ελλήνων και η μάχη σώμα με σώμα συνδυασμένη και με την αποτελεσματικότητα του πυροβολικού επιφέρουν σοβαρές απώλειες στους ιταλούς. Οι ίδιες τρομερές σκηνές επανελήφθησαν και τις επόμενες ημέρες. Η απαράμιλλη γενναιότητα και η αυτοθυσία των αμυνόμενων υπερασπιστών του υψώματος 731 δεν επιτρέπει καμία παραχώρηση.

Στο υπόλοιπο μέτωπο δηλαδή βόρεια του Αψου ποταμού και δυτικά του Αώου ποταμού οι επιθέσεις των ιταλών απέτυχαν οικτρά. Ο απολογισμός σε νεκρούς και τραυματίες από πλευράς ιταλών πολύ οδυνηρός.

Η αντίσταση των Ελλήνων ακύρωσε την προσπάθεια του Μουσολίνι να κατακτήσει την Ελλάδα και ντροπιασμένος και ταπεινωμένος αναχωρεί στις 21 Μαρτίου για τη Ρώμη. Ετσι έληξε η λεγόμενη εαρινή ιταλική επίθεση.

Και μετά από την παρένθεση αυτή συνεχίζουμε το δρομολόγιό μας.  

Επιστρέφουμε στην Κλεισούρα και στα στενά της εκεί που ήταν παλιά η Μονή του Αγίου Νικολάου επισκεφθήκαμε το νεκροταφείο που θα υποδεχτεί τους πεσόντες του’ 40. Είναι και αυτό ένα ακόμη έργο του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ.Αναστασίου. Αναγνωρίστηκε πρόσφατα ως νεκροταφείο πεσόντων με τη διμερή συμφωνία που αναφέραμε στην αρχή και στις 374 θέσεις που υπάρχουν θα τοποθετηθούν τα οστά των πεσόντων που θα εντοπιστούν στις γύρω περιοχές.

Εδώ στον κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο των 2.900 Μ2 θα τοποθετηθούν τα οστά εκατοντάδων πεσόντων που θα μεταφερθούν απ'τις γύρω περιοχές. Η έκταση αυτή σύμφωνα με την πρόσφατη συμφωνία θα αυξηθεί κατά 4.000 Μ2.

 Το οδοιπορικό συνεχίζεται στο 2ο μέρος