Σάββατο 7 Αυγούστου 2010

Ενα προσκύνημα στα αιματοβαμμένα βουνά της Αλβανίας (2ο)

 Συνέχεια από το 1ο μέρος

Συνεχίζοντας την πορεία μας στα στενά της Κλεισούρας σταματήσαμε στη θέση Σαϊμόλα της περιοχής Ντραγκότι ή Δραγότι. Εδώ στο χώρο που δείχνει η επόμενη φωτογραφία  βρίσκεται ομαδικός τάφος περίπου 720 Ελλήνων μαχητών του’ 40.

Οι κάτοικοι χρόνια τώρα έχουν χαρακτηρίσει τον τόπο αυτό «ως άκαρπη γη» και δεν τον καλλιεργούν.
Στενά Κλεισούρας θέση Σαϊμόλα περιοχής Ντραγκότι ομαδικός τάφος πεσόντων.



















Οι θαμμένοι εδώ περιμένουν 70 χρόνια να ενεργοποιηθεί η συμφωνία, να γίνει η εκταφή τους και να μεταφερθούν στο κοντινό νεκροταφείο της Κλεισούρας.
Συνεχίσαμε την πορεία μας προς το Τεπελένι και μετά από σύντομη παραμονή επιστρέψαμε στο Αργυρόκαστρο.
Το απόγευμα επισκεφθήκαμε το χωριό Κολώνια στην περιοχή Αργυροκάστρου. Στο χωριό αυτό την περίοδο του’40 λειτούργησε το Iva ορεινό χειρουργείο. Εψαξα για το συμπατριώτη μου Αναστάσιο Κλωνάρη και εντόπισα το ορεινό χειρουργείο, που άφησε την τελευταία του πνοή  τις 17.12.1940.
Βρήκα το κτίριο που λειτούργησε το νοσοκομείο αυτό και πήρα χρήσιμες πληροφορίες.

Χωριό Κολώνια Αργυροκάστρου. Το κτίριο στο οποίο λειτούργησε το IVa ορεινό χειρουργείο την  περίοδο του 1940.

Ο ηλικιωμένος κάτοικος του χωριού Κολώνια Fein Gratci που μου υπέδειξε το κτίριο που λειτούργησε ως νοσοκομείο την περίοδο του 1940


Συνεχίσαμε την πορεία μας για το ορεινό χωριό Γκολέμι. Εδώ άλλος ένας Ολύμπιος συμπατριώτης μου έμεινε για πάντα στο χωριό αυτό. Είναι ο Ζήσιμος Βασιλόπουλος απ’το χωριό Ροδινά της Ολυμπίας.

Χωριό Γκολέμι Αργυροκάστρου.Εδώ έμειναν για πάντα πάνω από 100 έλληνες μαχητές του΄40

Ο ήλιος άρχισε να χαμηλώνει και πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Θα συνεχίζαμε την επομένη.
Ημέρα 3η
Την άλλη ημέρα ξεκινήσαμε νωρίς για τους Αγίους Σαράντα και καταλήξαμε στη Χειμάρρα. Περάσαμε μέσα απ’ τα χωριά Αγιος Βασίλειος, Μπόρσι, Πικέρασι και Κηπαρό. Αγναντέψαμε τη Σκουτάρα και τα υψώματα Μεσημέρι και το Βούνο.
Αυτά τα χώματα ποτίστηκαν με άφθονο αίμα Ελληνικό. Ο κατάλογος των πεσόντων μακρύς. Πάνω από 500 μαχητές του’ 40 έμειναν για πάντα σε τούτα τα χώματα. Τους περισσότερους τους θέρισαν τα ιταλικά αεροπλάνα. Κατάγονταν οι περισσότεροι απ’την Κορινθία, την Αχαϊα και την Ηλεία.
Στη Χειμάρρα επισκεφθήκαμε τους τάφους 6 μαχητών του’40, που βρίσκονται μέσα σ’ένα ελαιοπερίβολο και τους φροντίζει 70 χρόνια η ηλικιωμένη Χειμαρριώτισα Ερμιόνη Πρίγκου. Περιμένουν και αυτοί κάποιος απ’τους συγγενείς τους να τους επισκεφθεί και να ανάψει το αγιοκέρι του στον τάφο τους.
Γνωρίζω τα ονόματά τους και υποσχέθηκα ότι θα βρω και θα ενημερώσω τους συγγενείς τους. 
 
 
Μνημείο και τάφοι των πεσόντων στη θέση
Βάνοβα της Χειμάρρας.
Εδώ άφησαν την τελευταία του πνοή οι:
1.Στρ.Αλογογιάννης Παναγιώτης
2.Στρ.Προβατάς Ανδρέας
3.Στρ.Λαγός Ματθαίος
4.Στρ.Σελάς Δημήτριος
5.Στρ.Κτημαδάκης Νικ.; και
6.Στρ.Αγνώστου επωνύμου


Το απόγευμα της ίδιας ημέρας πήραμε το δρόμο της επιστροφής για την Ελλάδα. Καταλήξαμε το βράδυ στο Κομπότι της Αρτας. Τι σύμπτωση;. Εμεινα στην πλατεία Σκουφά φιλοξενούμενος στο σπίτι του φίλου Αποστόλη Μπρέντα. Εδώ έμεινε και ο πατέρας μου στις 27 Απριλίου 1941 γυρίζοντας με τα πόδια απ’το μέτωπο.
Την άλλη μέρα χωρίσαμε με το φίλο Αποστόλη αναβαπτισμένοι στην εθνική κολυμβήθρα. Κάναμε το χρέος μας.
Εγώ ακολούθησα το δρομολόγιο του πατέρα μου στο μέτωπο και εκείνος την πορεία των Αρτινών συμπατριωτών του, του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων που έχει καταγράψει και θα παρουσιάσει σε βιβλίο.
Εδώ τελειώνει το οδοιπορικό μας και υποσχεθήκαμε ότι θα το επαναλάβουμε και σε άλλα μέρη

Παρασκευή 6 Αυγούστου 2010

Ενα προσκύνημα στα αιματοβαμμένα βουνά της Αλβανίας (1ο)

Ένα προσκύνημα στα αιματοβαμμένα βουνά της Αλβανίας
…Εκεί που έζησε ο πατέρας μου 188 ημέρες πορείας θριάμβου και τρόμου...
Ημέρα 1η
Φέτος αρχές Ιουλίου μια πρόσκληση του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στην Κορυτσά κ. Θεόδωρου Οικονόμου με οδήγησε για άλλη μια φορά στα χώματα της Αλβανίας.
Τούτη τη φορά με οδήγησε, εκεί που πολέμησε ο πατέρας μου μαζί με τους άλλους συμπολεμιστές του’40.
Πήγα ως ταπεινός προσκυνητής μαζί με δύο φίλους τον Απόστολο Μπρέντα απ’την Αρτα και τον ομογενή δημοσιογράφο και συγγραφέα Θανάση Ντίνο απ’το Αργυρόκαστρο.
Είχα μαζί μου το ημερολόγιο που τήρησαν οι δύο συμπολεμιστές του’ 40 Ηλίας Βασιλό-πουλος και Προκόπης Παναγούλιας απ’την Ολυμπία το οποίο εντόπισα στα χέρια του πρώτου μετά από 56 χρόνια.
Το επιμελήθηκα και το παρουσίασα το 2003 σε βιβλίο, προτού το εξαφανίσει ο αδηφάγος χρόνος.





















Πρώτος σταθμός η Κορυτσά.
Συνάντησα τον κ. Πρόξενο και συζητήσαμε διάφορα θέματα, με κυρίαρχο την εκκρεμότητα της περισυλλογής  των οστών των Ελλήνων μαχητών του’40. Ένα θέμα που απασχολεί τους συγγενείς των πεσόντων και δε μπόρεσε η χώρα μας μετά από 70 χρόνια, να εκπληρώσει το χρέος της προς τα παιδιά της. Η διμερής συμφωνία που κυρώθηκε πέρυσι (Ν.3782/2009) παραμένει για διάφορους λόγους ανενεργός.
Αφήσαμε την Κορυτσά και με το ημερολόγιο στο χέρι και ένα λεπτομερή χάρτη της Αλβανίας ακολουθήσαμε το δρομολόγιο που έκανε ο πατέρας μου στον Αλβανικό χώρο από 7 Φεβρουαρίου 1941 μέχρι 27 Απριλίου του ιδίου έτους.
Εκείνος περπάτησε 73 ημέρες ενώ εμείς μόνο τρεις.
Περπατήσαμε σε δρόμους στενούς και δύσκολους, ανεβήκαμε σε υψώματα και δύσβατους τόπους.
Μετά από 70 χρόνια σε τούτα τα μέρη ο πόλεμος του’40 έχει αφήσει ακόμη τα ίχνη του.




















Ολμοι, σφαίρες και πάσης φύσεως πολεμικό υλικό είναι γεμάτα τα υψώματα.
Την πρώτη ημέρα καλύψαμε τη διαδρομή από Κορυτσά ως την Πρεμετή, μέσα από χαράδρες, βουνά και τις πόλεις Ερσέκα, Λεσκοβίκι και Πρεμετή.







Η κωμόπολη Λεσκοβίκι






Εδώ άφησαν την τελευταία τους πνοή 43 Ελληνες μαχητές του’40.
Ανάμεσά τους 12 από τον αεροπορικό βομβαρδισμό στις 4/12/1940







Η κωμόπολη Πρεμετή






Μέσα στην πόλη και το περίγυρό της αρκετοί μαχητές του’ 40 άφησαν την τελευταία τους πνοή.

Ημέρα 2η
Τη δεύτερη ημέρα συνεχίσαμε από Πρεμετή, Κούταλι, Κοσίνα και Κλεισούρα. Στο Κούταλι και την Κοσίνα την περίοδο του’40, λειτούργησαν νοσοκομεία. Ο κατάλογος των απωλειών μακρύς.
Στην Κλεισούρα επισκεφθήκαμε το ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου όπου στο γυναικωνίτη φυλάσσονται τα οστά 294  Ελλήνων μαχητών του’40

Χωριό Κλεισούρα -Ο ναός Ευαγγελισμός της Θεοτόκου



Οστεοφυλάκια πεσόντων



















Στη συνέχεια στρίψαμε δεξιά, αριστερά είχαμε την οροσειρά της Τρεμπεσίνας και επισκεφθήκαμε το Χάνι Μπαλα- μπάνι και το Μπούμπεσι.
Κοιτάζοντας το ημερολόγιο του πατέρα μου διαβάζω:


27 Φεβρουαρίου 1941: Κλεισούρα
1η Μαρτίου 1941: Χάνι Μπαλαμπάνι
2 Μαρτίου 1941: Μπούμπεσι
24 Μαρτίου 1941:Καταυλισμός σε δάσος
Στο Μπούμπεσι ένας κάτοικος μας φιλοξένησε, μας έδωσε πληροφορίες και μου έδειξε το δάσος που αναφέρεται στο ημερολόγιο ότι έγινε ο καταυλισμός στις 24 Μαρτίου 1941.


Δάσος στα υψώματα Μπούμπεσι -Στο βάθος διακρίνεται η οροσειρά της Τρεμπεσίνας

Απ’τα υψώματα του Μπούμπεσι αγνάντεψα απέναντι το ύψωμα «Τρία Αυγά» και θυμήθηκα το συμπατριώτη μου Αγαθοκλή Καραπαναγιώτη που άφησε την τελευταία του πνοή στο ύψωμα αυτό στις 9 Μαρτίου 1941.

Επισκεφθήκαμε διάφορα υψώματα και δεν παραλείψαμε και το «περιμάχητο» ύψωμα 731. Εδώ στη διάρκεια της λεγόμενης εαρινής επίθεσης των Ιταλών και συγκεκριμένα κατά την περίοδο από 9 έως και 25 Μαρτίου 1941 γράφτηκε μια απ’τις πιο λαμπρές σελίδες της Ελληνικής ιστορίας.
Αξίζει να αναφερθούμε στα ιστορικά γεγονότα. Το ύψωμα 731 ήταν ένα απ’τα ισχυρότερα ερείσματα που είχε καταλάβει ο ελληνικός στρατός κατά τη χειμερινή περίοδο. Εφραζε το πέρασμα των Ιταλών προς την Κλεισούρα απ’όπου θα μπορούσαν να κατευθυνθούν μέσω της κοιλάδας του Αώου προς την Πρεμετή –Λεσκοβίκι –Μέρτζανη και Ερσέκα αποκόπτοντας έτσι το βόρειο και το νότιο μέτωπο και θα έφταναν στη συνέχεια άνετα προς τα Ιωάννινα.
Στις 6.30 το πρωϊ της 9ης Μαρτίου και έως τις 9.00 επί δυόμισι ώρες εκδηλώθηκε σφοδρή επίθεση του ιταλικού πεζικού σε μήκος 6 χιλιομέτρων. Τα 300 πυροβόλα των ιταλών έριξαν περί τις 100.000 βλήματα κατά του υψώματος 731. Το ύψωμα ανασκάφτηκε. Τα δέντρα που το κάλυπταν ξεριζώθηκαν, τα δε χαρακώματα και τα συρματοπλέγματα των ελλήνων μαχητών διαλύθηκαν. Το ύψωμα κόντυνε κατά 4 μέτρα. Εγινε 727.
Μέχρι το τέλος της ημέρας ακολούθησαν άλλες τρεις λυσσώδεις επιθέσεις. Το 5ο Σύνταγμα αντιμετώπισε νικηφόρα και αυτή την επίθεση των Ιταλών. Μέσα στο ανασκαμμένο ύψωμα υπήρχαν ακόμη έλληνες μαχητές που άφηναν τους ιταλούς να πλησιάζουν σε απόσταση βολής και ύστερα τους θέριζαν με αιφνιδιαστικές επιθέσεις και τις ξιφολόγχες. Ουδείς εγκατέλειψε.
Είχε προηγηθεί η διαταγή του Ταγματάρχη Δημήτρη Κασλά, Διοικητή του 2ου τάγματος του 5ου Συντάγματος που υπερασπιζόταν το 731 που έλεγε:

«Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων. Ουδείς θα κινηθεί προς τα οπίσω. Εμψυχώσατε τους άνδρες σας και τονώσατε το ηθικόν των. Τότε μόνον θα διέλθει ο εχθρός  εκ της τοποθεσίας μας, όταν αποθάνωμεν άπαντες επί των θέσεών μας».
Η αντίσταση των ελλήνων και η μάχη σώμα με σώμα συνδυασμένη και με την αποτελεσματικότητα του πυροβολικού επιφέρουν σοβαρές απώλειες στους ιταλούς. Οι ίδιες τρομερές σκηνές επανελήφθησαν και τις επόμενες ημέρες. Η απαράμιλλη γενναιότητα και η αυτοθυσία των αμυνόμενων υπερασπιστών του υψώματος 731 δεν επιτρέπει καμία παραχώρηση.
Στο υπόλοιπο μέτωπο δηλαδή βόρεια του Αψου ποταμού και δυτικά του Αώου ποταμού οι επιθέσεις των ιταλών απέτυχαν οικτρά. Ο απολογισμός σε νεκρούς και τραυματίες από πλευράς ιταλών πολύ οδυνηρός.
Η αντίσταση των Ελλήνων ακύρωσε την προσπάθεια του Μουσολίνι να κατακτήσει την Ελλάδα και ντροπιασμένος και ταπεινωμένος αναχωρεί στις 21 Μαρτίου για τη Ρώμη. Ετσι έληξε η λεγόμενη εαρινή ιταλική επίθεση.
Και μετά από την παρένθεση αυτή συνεχίζουμε το δρομολόγιό μας.  
Επιστρέφουμε στην Κλεισούρα και στα στενά της εκεί που ήταν παλιά η Μονή του Αγίου Νικολάου επισκεφθήκαμε το νεκροταφείο που θα υποδεχτεί τους πεσόντες του’ 40. Είναι και αυτό ένα ακόμη έργο του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ.Αναστασίου. Αναγνωρίστηκε πρόσφατα ως νεκροταφείο πεσόντων με τη διμερή συμφωνία που αναφέραμε στην αρχή και στις 374 θέσεις που υπάρχουν θα τοποθετηθούν τα οστά των πεσόντων που θα εντοπιστούν στις γύρω περιοχές.
Εδώ στον κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο των 2.900 Μ2 θα τοποθετηθούν τα οστά εκατοντάδων πεσόντων που θα μεταφερθούν απ'τις γύρω περιοχές. Η έκταση αυτή σύμφωνα με την πρόσφατη συμφωνία θα αυξηθεί κατά 4.000 Μ2.






 Το οδοιπορικό συνεχίζεται στο 2ο μέρος