ΜΝΗΜΗ ΠΕΣΟΝΤΩΝ 1940-41 ΕΠΑΡΧΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΣ

ΕΠΑΡΧΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΣ- ΜΝΗΜΗ ΠΕΣΟΝΤΩΝ 1940-41

(Αφιέρωμα)

Σε λίγες ημέρες θα γιορτάσουμε την 75^η επέτειο του ΟΧΙ και θα τιμήσουμε τη μνήμη εκείνων που αγωνίστηκαν πάνω στα βουνά της Ηπείρου και της Αλβανίας για να προασπίσουν την τιμή και την ακεραιότητα της πατρίδος.

Να θυμηθούμε και τους Ολύμπιους μαχητές του’ 40 που δε γύρισαν από το μέτωπο.

144 πεσόντες από 56 χωριά της επαρχίας

Να μνημονεύσουμε τα ονόματά τους και να δούμε και τις φωτογραφίες τους (για όσους υπάρχουν).

Οι πρώτοι Ολύμπιοι νεκροί έπεσαν στις 14 Νοεμβρίου 1940 στο Ιβάν της Αλβανίας και ήσαν ο Γεώργιος Δημητρόπουλος από τη Δαφνούλα και οι Πεπές Παναγιώτης και Ευάγγελος Φωτεινόπουλος από τους Κρουνούς.

Στη μνήμη των Ολύμπιων πεσόντων, το 2005 έγραψα «εις μνημόσυνον αιώνιον» ένα βιβλίο το οποίο διανεμήθηκε δωρεάν στους συγγενείς τους σε ειδική εκδήλωση που έγινε στις 19/10/2005 στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ στην Αθήνα.

Το βιβλίο αυτό ταχυδρομήθηκε σε όλα τα σχολεία της επαρχίας Ολυμπίας και στις αναγνωρισμένες βιβλιοθήκες της χώρας.

Η καταγραφή των πεσόντων, ο εντοπισμός του τόπου τιμής και η αναζήτηση των συγγενών τους ήταν μια πολύχρονη και κοπιαστική προσπάθεια.

Επισκέφθηκα 56 χωριά (2 και 3 φορές) για να τεκμηριώσω την έρευνα και να συγκεντρώσω το απαιτούμενο υλικό.

Στη συνέχεια πήγα στην Αλβανία.Επισκέφθηκα αρκετούς τόπους μαχών και μέσα από δρόμους στενούς και δύσκολους επιβεβαίωσα τις δυσκολίες και τη φρίκη του πολέμου, που έχει αφήσει ακόμη τα ίχνη του στα μέρη εκείνα.

Οβίδες, σφαίρες και πάσης φύσεως πολεμικό υλικό είναι γεμάτα ακόμη τα υψώματα

Συνομίλησα με επιζώντες που έζησαν τα γεγονότα, τράβηξα φωτογραφίες, κατέγραψα μαρτυρίες  και εξασφάλισα ντοκουμέντα.

Εντόπισα και τάφους Ελλήνων πεσόντων και ενημέρωσα τους συγγενείς τους και κάθε χρόνο μαζί με συγγενείς πεσόντων συμμετέχουμε στις εκδηλώσεις μνήμης και τιμής που γίνονται με λαμπρότητα στο αναγνωρισμένο στρατιωτικό κοιμητήριο Βουλιαρατίου για εκείνους που έμειναν για πάντα εκτός των συνόρων. Εκεί αναπαύονται και 3 Ολύμπιοι.

Μετά απ’όσα αναφέρθηκαν παραπάνω είναι χρήσιμο να γυρίσουμε το ρολόι της ιστορίας 75 χρόνια πίσω και να θυμηθούμε το θρυλικό ΟΧΙ.

Μέσα από τις εικόνες που θα προβληθούν στο βίντεο που ακολουθεί θα ακούσουμε το πρώτο ανακοινωθέν για την κήρυξη του πολέμου και θα δούμε τις σκηνές που επακολούθησαν.

Οι επίστρατοι Ολύμπιοι όταν άκουσαν το κάλεσμα της πατρίδος έτρεξαν να φορέσουν το χακί και να πάνε στο μέτωπο.

Επιβιβάστηκαν στο σιδηρόδρομο και συγκεντρώθηκαν στην Καλαμάτα. Εκεί σε συνεργεία υπό την εποπτεία του τότε Συνταγματάρχη Βενετσάνου Κετσέα γινόταν η κατάταξη εφέδρων.

Αφού συμπληρώθηκαν 3 τάγματα σε άνδρες και μεταγωγικά στις 8 και 9 Νοεμβρίου επιβιβάστηκαν σε διαδοχικούς συρμούς και αναχώρησαν για το Ρούφ Αθηνών. Εκεί έγινε μετεπιβίβαση στο σιδηρόδρομο ΣΕΚ και έφθασαν στα Φάρσαλα. Από εκεί με τοπικό σιδηρόδρομο έφθασαν στην Καλαμπάκα όπου στη θέση Κουτσούφλιανη έστησαν τον πρώτο προσωρινό καταυλισμό.

Παρέμειναν 8 ημέρες και στη συνέχεια πεζοπορία έφθασαν στο Τεπελένι μετά από 12 ημέρες. Η μετακίνηση γινόταν τις νυκτερινές ώρες γιατί την ημέρα κινδύνευαν από τα αεροπλάνα.

Μέσα από τα βορειοηπειρωτικά βουνά κατέληξαν στις 13 Δεκεμβρίου στο χωριό Γκολέμι Αργυροκάστρου το οποίο είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους.

Η πορεία προς το μέτωπο ήταν γεμάτη κακουχίες. Το οδικό δίκτυο ανύπαρκτο, ο ανεφοδιασμός δύσκολος. Η κουραμάνα σε πολλές περιπτώσεις μοναδική τροφή. Τα ζώα αποδεκατίζονταν, κοκάλωναν εκεί που βρίσκονταν σταματημένα για τη νύχτα. Οι χιονοθύελλες έδερναν τα υψώματα και άρπαζαν τα αντίσκηνα. Αρκετοί θάφτηκαν μέσα στο χιόνι. Οι μαχητές μας είχαν να παλέψουν όχι μόνο με τον εχθρό, αλλά και με τον πρώιμο χειμώνα.

Πορεία επίστρατων Ολυμπίων του 9ου Συντάγματος από Καλαμάτα για το μέτωπο

Τα μεταγωγικά, οι αφανείς ήρωες του πολέμου, λόγω της μακράς πορείας, της κακής διατροφής, των σκληρών καιρικών μεταβολών απέθνησκαν κατά χιλιάδες. Πολλά απ’αυτά φορτωμένα γκρεμίστηκαν σε χαράδρες, άλλα σκοτώθηκαν από τα εχθρικά πυρά και άλλα δεν άντεξαν τις κακουχίες και έμειναν για πάντα στην Αλβανία. Από τα 125.000 μεταγωγικά που είχαν επιταχθεί ελάχιστα επέστρεψαν πίσω.

Στρ. Λιανός Βασίλειος του  Ιωαν. -Φρίξα

Συγκινητική είναι η περίπτωση του συμπατριώτη Βασίλη Λιανού από τη Φρίξα, που επιτάχθηκε μαζί με το άλογό του, πήγε στο μέτωπο και δεν ξαναγύρισε ούτε αυτός, ούτε το άλογό του.

Η αυταπάρνηση και ο ενθουσιασμός του ελληνικού στρατού όχι μόνο επέτρεψε στους Ελληνες να αντιμετωπίσουν την ιταλική επίθεση με επιτυχία, αλλά και να περάσουν στην αντεπίθεση. Ετσι σε λιγότερο από ένα μήνα ο ελληνικός στρατός απώθησε τον ιταλό επιδρομέα 40-60 χιλιόμετρα πέρα απ’τα ελληνικά σύνορα.

Επακολούθησε η εαρινή επίθεση στις 7 Μαρτίου 1941 όπου ο Μουσολίνι αφού μετέφερε στην Αλβανία άλλες 10 μεραρχίες απέτυχε να κάμψει την αντίσταση των Ελληνικών προφυλακών.

Ο σύμμαχός του όμως, ο Χίτλερ είναι βιαστικός. Αφού ξεκαθάρισε με τα κράτη της Δυτικής και της κεντρικής Ευρώπης, ετοιμάζεται να επιτεθεί κατά της Σοβιετικής Ένωσης.

Πρέπει να εξασφαλίσει πρώτα το δεξιό πλευρό των στρατιών του από την πλευρά των Βαλκανίων.

Όλες οι χώρες υποχωρούν και η Ελλάδα μένει μόνη και δέχεται όλο το βάρος της Γερμανικής επίθεσης.

Στις 6 Απριλίου 1941 o Χίτλερ επιτίθεται ταυτόχρονα και κεραυνοβόλα κατά της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδος μέσα από το Βουλγαρικό έδαφος.

Οι γερμανικές φάλαγγες πέφτουν με λύσσα στα οχυρά μας.

Ο ελληνικός στρατός και ο λαός καλούνται για άλλη μια φορά να πράξουν το καθήκον τους.

Λυσσώδης μάχες έγιναν στα οχυρά Ρούπελ, Ιστίμπεη και Λίσσε καθώς και στο οχυρό Μπέλες.

Στο οχυρό Ρούπελ ο συμπατριώτης από τη Ζούρτσα λοχαγός Γεώργιος Κόπιτσας πολέμησε γενναία.

Τελικά στις 9 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη και προχωρούν προς νότο καταλαμβάνοντας όλη την Ελλάδα .

Την ίδια ημερομηνία (9.4.41) που μπήκαν οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη δόθηκε εντολή οι Ελληνικές δυνάμεις να αποσυρθούν από το μέτωπο.

Εδάφη παρμένα με αίμα, θυσίες υπεράνθρωπες, κρατημένα μέσα στο βαρυχείμωνο με τα δόντια, έπρεπε να τα παρατήσει ο ελληνικός στρατός και να αποχωρήσει από το μέτωπο της Αλβανίας.

Στις 23 Απριλίου υπογράφτηκε στη Θεσσαλονίκη η «Σύμβαση Συνθηκολόγησης».

Έτσι μια εποποιία γεμάτη δόξες και ηρωισμούς έκλεισε με τη συνθηκολόγηση αυτή.

Οι αδικημένοι αυτού του πολέμου, οι Έλληνες φαντάροι, από τους μακρινούς τόπους διαλύσεως των μονάδων τους, πήραν το δρόμο του γυρισμού στα σπίτια τους με τα πόδια.

Αυτοί που έδειξαν στους λαούς της γης πως πολεμούν οι ήρωες, γύρισαν στα σπίτια τους για να δώσουν συνέχεια στον τίμιο αγώνα τους, να εξοφλήσουν τροφεία στους γονείς, να στηρίξουν συζύγους, να μεγαλώσουν παιδιά, να φυτέψουν λουλούδια στα αποκαϊδια και στις στάχτες για να χαμογελάσει πάλι το πρόσωπο της γης.

Οσοι απόμειναν με αδειανή αγκαλιά, όσοι δεν είδαν το δικό τους πολεμιστή να γυρίζει πίσω μαυροφορέθηκαν, έσφιξαν την καρδιά τους και συνέχισαν και αυτοί τον αγώνα της ζωής. 

Οι Γερμανοί στις 27 Απριλίου 1941 έφθασαν στην Αθήνα. Ο ραδιοφωνικός σταθμός της Αθήνας θα διακόψει την τακτική μετάδοση της κυριακάτικης θείας λειτουργίας και θα αναγγείλει σημαντικά γεγονότα.

Ετσι με τα συμβάντα αυτά έκλεισε η περίοδος του πολέμου 1940-41 και από εδώ και πέρα για 4,5 χρόνια τον ουρανό της Ελλάδας θα τον σκεπάσουν τα σύννεφα της κατοχής.

Από την έναρξη του πολέμου ως και τις 28 Απριλίου 1941 οι απώλειες του Ελληνικού στρατού έφτασαν τις 13.936 άτομα. Αλλά δεν ήταν μόνον αυτοί. 

Είναι και οι τραυματίες 62.663 οι περισσότεροι απ’τους οποίους άφησαν κάποιο μέλος του σώματός τους στα Ελληνο-αλβανικά βουνά. Οι παγόπληκτοι ανήλθαν σε 25.000. 

Ζώντας σήμερα σε μια εποχή μεγάλων ανατροπών, που αμφιβάλλουμε για την εντιμότητα των γειτόνων μας και των άλλων, είναι ανάγκη να ενστερνιστούμε την επιταγή που μας άφησε η γενιά του 40 για αρραγή ενότητα και εθνική ομοψυχία.

Στο βίντεο που ακολουθεί θα δείτε εικόνες από την επιστράτευση των Ολύμπιων μαχητών του 40’, την πορεία προς το μέτωπο, τις σκληρές καιρικές συνθήκες που επικράτησαν τη χρονιά εκείνη και θα ακούσετε ήχους από την εισβολή των Γερμανών.

Επίσης από σχετικούς πίνακες θα ενημερωθείτε για τα ολέθρια αποτελέσματα του πολέμου.

Τιμή σ’αυτούς που έπεσαν για την πατρίδα, παράδειγμα γι’αυτούς που ζουν σήμερα ελεύθεροι χάρη στη θυσία εκείνων.

Ηρωες της Ολυμπίας για την ύψιστη προσφορά σας προς την πατρίδα, οι συγγενείς και οι συμπατριώτες σας δεν θα σας ξεχάσουν ποτέ, γιατί τα ονόματά σας είναι γραμμένα με ανεξίτηλα γράμματα που αντέχουν στο χρόνο και δεν σβήνουν εύκολα από τη μνήμη τους. Αυτός είναι εξάλλου και ο σκοπός αυτού του αφιερώματος.

Ας είναι λοιπόν αιώνια η ιερή σας μνήμη.
Δείτε το 1o βίντεο που αναφέρεται στην επιστράτευση, την πορεία στο μέτωπο και τις θυσίες

Δείτε το 2o βίντεο  (Ονομαστικός κατάλογος και φωτογραφίες πεσόντων)